W ostatnim czasie dostajemy dużo zapytań od klientów w kwestii terminu składania wniosków. Przygotowaliśmy wiec poniższy poradnik, w którym wyjaśniamy budzące wątpliwości kwestie.

Pierwotny termin składania wniosków w sprawie wywłaszczeń

W poprzednich artykułach informowaliśmy, że ustawodawca zadecydował w zeszłym roku o wprowadzeniu nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami. Ustawa dała możliwość wystąpienia o zwrot nieruchomości tylko przez część właścicieli, a więc możliwe jest odzyskanie nieruchomości w części ułamkowej, np. 1/3 nieruchomości przysługująca spadkobiercy dawnego właściciela, bez konieczności wspólnego składania wniosku z pozostałymi, niezdecydowanymi spadkobiercami.

Jednak równocześnie wprowadzono termin 12 miesięcy na złożenie wniosku o zwrot w stosunku do nieruchomości, w sprawie której od dnia uostatecznienia się decyzji o jej wywłaszczeniu/ aktu sprzedaży, minęło już 20 lat.

Termin dwunastu miesięcy został wprowadzony w ustawie z dnia 4 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami, która weszła w życie 14 maja 2019 r., termin końcowy na złożenie wniosku o zwrot przypadał na 14 maja 2020 r.

Przeczytaj również, jakich spraw dotyczy termin składania wniosków>>

Wydłużony termin na składanie wniosków o zwrot wywłaszczonej nieruchomości ze względu na COVID-19. Jaki termin obowiązuje?

Wszystko zmieniła pandemia koronawirusa. W związku z zaistniałą nadzwyczajną sytuacją, polski parlament zadecydował o zawieszeniu terminów prawa administracyjnego w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Zawieszenie terminów zostało ujęte w pierwszej „Tarczy Antykryzysowej” w art. 15zzr. Zastosowanie tego przepisu do terminu złożenia wniosku o zwrot nieruchomości nie ulega wątpliwości, bowiem wyczerpuje aż dwie ujęte w nim kategorie terminów zawieszonych [tj. art. 15zzr ust. 1. pkt 4) i 5)].

Podkreśliliśmy, że przepis ten w jego dosłownym brzmieniu zawiesił terminy od momentu wprowadzenia obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, a ten  obowiązuje w Polsce od 14 marca 2020 r. W takiej sytuacji, zawieszony okres czasu pozostały do upływu terminu na złożenie wniosku o zwrot po ich odwieszeniu wynosił 2 miesiące.

„Tarczą Antykryzysową 3.0” ustawodawca uchylił zawieszenie terminów, a w myśl przepisu uchylającego zawieszone terminy zaczęły biec po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie „Tarczy 3.0”. Tutaj wielu problemów nastręcza fakt, iż ustawa uchylająca zawieszenie terminów weszła w życie 16 maja i termin siedmiodniowy wypada na 23 maja (w obu przypadkach sobota). W naszej ocenie należy przyjąć termin 24 maja 2020 r. jako dzień rozpoczęcia biegu terminów zawieszonych.  Bieg pozostałych 2 miesięcy terminu zakończy się zatem dnia 24 lipca 2020 r.

Terminy podawane przez kancelarie – dlaczego się różnią?

Ilość wątpliwości co do momentu zawieszenia terminów powoduje, że w różnych mediach i portalach można znaleźć również nowy termin składania wniosków o zwrot nieruchomości do 7 lipca 2020 r. Data te opiera się na interpretacji, że bieg terminów nie został zawieszony w dniu 14 marca 2020 r. (wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego), ale w dniu 31 marca 2020 r., czyli w dniu wejścia w życie „Tarczy Antykryzysowej 1.0”. Takie przyjęcie terminu początku zawieszenia terminu zostało wyrażone w stanowisku Ministerstwa Sprawiedliwości, które stwierdziło, że „Tarcza antykryzysowa” nie może działać wstecz mimo, że przepis mówi o zawieszeniu trwającym w czasie stanu zagrożenia epidemicznego. W takim przypadku prawnicy wyliczają, że pozostały do upływu czas na złożenie wniosku o zwrot to tylko ok. półtora miesiąca (od 31 marca).

Takie wskazanie nie jest błędem, to kwestia interpretacji i ostrożne podejście do możliwej interpretacji sądów i organów. My również nie rekomendujemy pozostawiania sprawy o zwrot nieruchomości na ostatnią chwilę, lecz mamy wiarę w inną interpretację, która pozwoli na skuteczne złożenie wniosku o zwrot nieruchomości przez naszych klientów do 24 lipca 2020 r.

Czy warto w tej kwestii zaufać prawnikowi?

Nasza interpretacja jest korzystna dla naszych klientów. Jak wskazaliśmy powyżej, w świetle zasad postępowania administracyjnego i wobec literalnego brzmienia przepisu zawieszającego terminy, ufamy, że w większości spraw przez nas prowadzonych uda się skutecznie zaprezentować takie stanowisko przed organami i sądami administracyjnymi.

 Za „jaskółkę” tego, że sądy administracyjne mają podobny do naszego pogląd na przyjęcie daty początkowej zawieszenia terminów, można uznać postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 22 kwietnia 2020 roku, I SA/Bk 177/20, stwierdzające, iż: 

Pomimo że ww. przepis wszedł w życie z dniem 31 marca 2020 r., to wynika z niego, że nierozpoczęcie biegu terminów, jak i zawieszenie terminów już rozpoczętych obowiązuje w okresie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Jeśli więc stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od dnia 14 marca 2020 r., to należy przyjąć, że od tej daty z mocy prawa następuje skutek wynikający z tej normy prawnej.

Ponadto, często zadawane są nam pytania, co wówczas gdy przed 7 lipca czy 24 lipca nie mamy dokumentów dotyczących wywłaszczenia lub potwierdzonego spadkobrania. W tej sytuacji tym bardziej warto zaufać prawnikom, którzy są w stanie podjąć odpowiednie działania przed tą datą i uzupełnić braki bez szkody dla strony.

Czytaj również: Jak złożyć wniosek o zwrot nieruchomości wywłaszczonej w PRL – poradnik krok po kroku