Czyżby wywłaszczeniowe deja vu?

Marek Foryś, radca prawny – Kancelaria Reprywatyzacyjna

Nieruchomość położona w atrakcyjnej części Gdyni została w czasie wojny zajęta przez gestapo, zresztą podobnie jak wiele innych nieruchomości w mieście, które Krigsmarine obrała sobie za bazę okrętów podwodnych.
Po „wyzwoleniu” Gdyni w marcu 1945r. budynek wraz z całym otaczającym go terenem został zajęty przez wojska sowieckie, by następnie przekazać go kolejnej instytucji, jaką była Informacja Marynarki Wojennej. Celom Informacji nieruchomość służyła do początku lat 50-tych XX wieku, a po roku 1956r. została przekazana w użytkowanie Związkowi Harcerstwa Polskiego.
Formalnie właściciele zostali pozbawieni prawa własności nieruchomości dopiero w 1951r. z przeznaczeniem jej na cele Dowództwa Marynarki Wojennej. Co się rzadko zdarzało w tamtych czasach orzeczenie o wywłaszczeniu nieruchomości zostało w 1958r. uchylone i nieruchomość formalnie wróciła do właścicieli. Ci jednak odzyskali tylko pozorne władztwo nad nieruchomością, gdyż jak już wcześniej wspomniano, po 1956r. nieruchomość była wykorzystywana przez ZHP.
W 1970r. ponownie wywłaszczono nieruchomość, tym razem z przeznaczeniem na szeroko rozumiane cele użyteczności publicznej, które były realizowane na nieruchomości od ponad 14 lat. Spadkobiercy poprzednich właścicieli podjęli próby odzyskania nieruchomości już na początku lat 90-tych ubiegłego wieku, jednak do dnia dzisiejszego nie udało się ostatecznie zakończyć sporu o nieruchomość, która niestety ulega z każdym rokiem coraz większemu zniszczeniu.

Pierwsze wywłaszczenie dokonane w 1951r. opierało się na dekrecie z dnia 7 kwietnia 1948r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945r. Z kolei orzeczenie wywłaszczeniowe uchylono powołując się na przedwojenne rozporządzenie z 1928r. o postępowaniu administracyjnym.
Kolejne przejęcie nieruchomości przeprowadzono powołując się już na ustawę z 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości.
Spadkobiercy poprzednich właścicieli opierają swoje roszczenia na przepisach aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami, gdzie w art. 137 wskazano, iż „nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, jeżeli:
1) pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu albo
2) pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został zrealizowany.
2. Jeżeli w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, cel wywłaszczenia został zrealizowany tylko na części wywłaszczonej nieruchomości, zwrotowi podlega pozostała część.”

Pomimo tego, że starania o odzyskanie nieruchomości trwają ponad 20 lat, do tej pory kwestią sporną pozostawało to czy nieruchomość została wykorzystana na cel wywłaszczenia czy też nie i w konsekwencji czy jest zbędna na cel na jaki została wywłaszczona. Sprawa była już dwukrotnie badana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, co nie przeszkodziło organowi, który ostatnio ją rozpoznawał dojść do konkluzji, iż w rzeczywistości przejęcie nieruchomości przez Skarb Państwa w roku 1970r. nie miało znamion wywłaszczenia i dokonało się na podstawie dobrowolnej umowy sprzedaży, w oparciu o wcześniejsze ustalenia równoprawnych stron.